Gan tụy còn được gọi là tuyến ruột giữa là một cơ quan thuộc đường tiêu hóa của tôm. Gan tôm nằm ở phần sau của ngực và ở phần bụng trước tim, có màu nâu vàng, theo cặp và sau gan là đường ruột.
Vụ nuôi tôm thành công hoàn toàn phụ thuộc vào việc tình trạng sức khỏe của tôm, do đó cần duy trì tốt các cơ quan chức năng – đặc biệt là gan tụy.
Contents
Tìm hiểu chức năng chính của gan tụy
Gan tụy là cơ quan quan trọng để hấp thụ và dự trữ các chất dinh dưỡng, cũng được coi là cơ quan chính của tôm cho các chức năng khác:
- Tổng hợp và tiết ra các enzyme để tiêu hóa thức ăn.
- Hấp thụ chất dinh dưỡng.
- Vận chuyển các chất dinh dưỡng dự trữ đến cơ, tuyến sinh dục và các mô khác trong giai đoạn sinh trưởng và sinh sản.
- Chuyển hóa lipid và carbohydrate.
- Nơi lưu trữ một năng lượng để cung cấp cho quá trình lột xác, bỏ đói hoặc sinh sản.
- Đóng vai trò quan trọng trong quá trình sinh trưởng và sinh sản ở tôm.
Nguyên nhân gây bệnh gan trên tôm
Chất lượng thức ăn
Cho tôm ăn các loại thức ăn kém chất lượng, quá hạn sử dụng, thức ăn bị nấm mốc hoặc có thành phần dinh dưỡng thiếu cân đối giữa các nhóm chất như vitamin, chất béo, protein… dễ khiến gan bị viêm, phù nề, ảnh hưởng đến sức đề kháng của tôm. Khi kết hợp với các tác nhân từ môi trường sống sẽ khiến bệnh trở nên trầm trọng.
Tuy nhiên, không phải cho tôm ăn càng nhiều thức ăn bổ dưỡng (đạm, chất béo, năng lượng) càng tốt. Đây là hiểu lầm nhiều người mắc phải khi nuôi tôm thương phẩm. Hàm lượng dinh dưỡng trong thức ăn cao sẽ tạo ra gánh nặng cho gan, tụy vì chúng phải hoạt động nhiều hơn dẫn đến tình trạng suy gan, viêm gan.
Việc phân phối khẩu phần ăn kém hợp lý có thể gây phát sinh các loại độc tố nguy hiểm như aflatoxin (gây suy giảm hệ miễn dịch, rối loạn sinh lý mô học…), mycotoxin (ảnh hưởng đến enzym tiêu hóa, suy giảm chức năng hệ miễn dịch…). Người nuôi tôm cần có kiến thức vững về chế độ dinh dưỡng phù hợp với từng giống tôm để phân phối khẩu phần khoa học, hợp lý, đảm bảo sức khỏe cho đàn tôm.
Chất lượng môi trường nước
Các loại vi sinh vật có trong nước – môi trường sống của tôm – cũng là một trong những nguyên nhân khiến gan tôm bị nhiễm độc. 3 loại vibrio (vi khuẩn gram âm) V. alginolyticus, V. vulnificus và V. parahaemolyticus (tác nhân chính gây bệnh hoại tử gan – tụy) là tác nhân chính gây nên bệnh gan ở tôm.
Trong quá trình nuôi cũng cần theo dõi sát sao chất lượng nước trong đầm tôm để phát hiện kịp thời sự sinh sôi của các loại tảo, rêu, mốc vì chúng là nguồn độc tố nguy hiểm gây rối loạn chức năng gan.
Đối với các chỉ số có thể theo dõi được nhờ sự trợ giúp của các loại thiết bị hiện đại như nhiệt độ nước, độ pH, thành phần kim loại nặng (có trong nguồn nước lợ, nước mặn nuôi tôm), độc tố (nitrit, nitơ amoniac) cần được duy trì ở mức cân bằng, ổn định. Chẳng may phát hiện kịp thời tôm bị nhiễm bệnh thì môi trường nước đạt chuẩn, an toàn sẽ giúp việc dùng thuốc giải độc gan cho tôm hiệu quả hơn.
Cơ địa của tôm nuôi
Nguyên nhân này có thể là do sơ suất trong khâu chọn giống. Nếu chọn giống tôm kém chất lượng, yếu ớt sẽ ảnh hưởng đến năng suất nghiêm trọng. Ngoài ra việc bổ sung các loại thực phẩm tăng cường chức năng gan kém chất lượng, liều lượng không phù hợp cũng có thể gây ra gan nhiễm độc.
Điều gì xảy ra khi gan tụy tổn thương?
Tiêu hóa: Chức năng tiêu hóa sẽ ảnh hưởng trực tiếp do gan tụy và ruột bị tổn thương. Các cơ quan này lúc đầu sẽ nhỏ lại và gan tụy teo lại. Những cơ quan này chuyển thành màu nhạt, xuất hiện phân trắng và ruột trở nên đỏ.
Giải độc: Gan tụy bị tổn thương không có khả năng phân hủy các độc tố và các hợp chất độc hại. Các chất này không được phân hủy sẽ ảnh hưởng đến ruột và đặc biệt là làm tổn thương nhung mao ruột và làm mất đi một phần của chức năng bảo vệ.
Ngoài ra, gan tụy tôm thương sẽ ảnh hưởng trực tiếp tăng trưởng, sức khỏe của tôm và năng suất vụ nuôi.
Dấu hiệu, triệu chứng của bệnh gan tụy trên tôm
Những dấu hiệu, triệu chứng của bệnh gan tụy ở tôm: Ở giai đoạn đầu triệu chứng của bệnh gan tụy này không rõ ràng như tôm chậm lớn, giảm ăn, tôm bơi lờ đờ ăn tấp mé bờ và có thể chết dưới đáy ao.
- Hay có thể xuất hiện dấu hiệu vỏ mềm, gan tôm sưng to, phần cơ bị đục mềm nhũn, biến nhiều màu.
- Xuất hiện đóm đen trên gan, các tế bào gan tôm đã bị hoại tử, các mẫu gan tụy bị bội nhiễm ở các mức độ khác nhau.
Do tôm không có hệ miễn dịch đặc hiệu nên việc điều trị sau khi tôm mắc bệnh là rất khó. Sau khi mắc bệnh tôm thường bỏ ăn nên không thể đưa thuốc vào được, ngoài ra tôm còn chết rất nhanh nên khó trong việc điều trị. Vì thế để cho hệ gan tụy của tôm được hoàn thiện cần có nguồn nước, đất tốt và chất lượng thức ăn phù hợp.
Các biện pháp kiểm soát để bảo vệ gan tụy tôm
- Cần có tôm bố mẹ không có EMS để ngăn ngừa EMS trong giai đoạn ấu trùng. Kiểm tra ấu trùng tìm AHPND/EMS bằng PCR trước khi thả vào ao.
- Cải thiện các biện pháp đảm bảo an toàn sinh học trong trại nuôi.
- Thiết lập một quần thể vi sinh vật cân bằng trong hệ thống ao nuôi.
- Quản lý chặt chẽ chất lượng nước và bùn đáy. Loại bỏ bùn thường xuyên.
- Khử trùng bằng Nano bạc để loại bỏ mầm bệnh.
- Thường xuyên sử dụng vi sinh để ổn định lượng nước và hạn chế tảo bùng phát. Tảo bùng phát sẽ sinh nhiều khí độc ảnh hưởng trực tiếp đến tôm.
- Theo dõi các thông số ao nuôi thường xuyên.
- Tránh cho ăn dư thừa hoặc quá nhiều và cung cấp lượng thức ăn tối ưu.
- Công nghệ biofloc trong nuôi tôm tỏ ra hữu ích trong việc ngăn chặn sự bùng phát AHPND/EMS.
- Áp dụng hệ thống tuần hoàn khép kín hoặc không thay nước để tránh ô nhiễm.
- Vitamin C và acid mật hoạt động như những chất giải độc tốt và cùng với vitamin B giúp ích cho việc sự phát triển gan tôm khi sử dụng với lượng thích hợp.
Tuy nhiên, phòng bệnh hơn chữa bệnh. Người nuôi cần chủ động sát khuẩn, vệ sinh ao/ hồ/ đầm nuôi trước và sau mùa vụ, thay nước định kỳ, chọn mua thức ăn chất lượng tốt, xây dựng khẩu phần ăn khoa học… để duy trì sức khỏe cho đàn tôm, đảm bảo năng suất.
CÔNG TY TNHH THƯƠNG MẠI KỸ THUẬT VĨNH TÂM
Địa chỉ: Số A12/85 Đường 1A, Ấp 1, Xã Vĩnh Lộc B, Huyện Bình Chánh, TP. HCM
Hotline: 0923 884 877 – 0796 155 955 – 0789 377 177 – 0931 791 133 – 0907 771 622 – 0987 632 531
Email: [email protected]
Fanpage: Vĩnh Tâm – Cung cấp giải pháp xử lý môi trường
Youtube: BIOFIX VIỆT NAM
